O uczuciach w tangu...
z Beatą Maią Gellert,
tancerką i instruktorką tanga argentyńskiego, członkiem zarządu stowarzyszenia Akademia Tanga Argentyńskiego, współorganizatorką corocznego Międzynarodowego Festiwalu Tanga Argentyńskiego w Warszawie; poza nauka tanga prowadzi zajęcia ze świadomości ciała i choreoterapii, autorskie warsztaty rozwoju i poznania siebie oraz terapię tangiem (indywidualną i dla par) w Polsce, Anglii, Hiszpanii i Włoszech.



PFL: Tango, walc, salsa - czy to nie wszystko jedno co tańczymy? Jest w tangu coś wyjątkowego?

B.M.G.: Tango po prostu jest wyjątkowe. Jako taniec - improwizacja, rodzaj kontaktu, sposób przeżywania. Najbardziej chyba jednak obezwładnia nas poczucie oderwania od rzeczywistości i jednocześnie bardzo silnego w niej osadzenia, które sprawia, że chce się tańczyć i tańczyć. Po przetańczonej nocy na pierwszy plan wysuwa się nie uczucie zmęczenia, tylko pozytywnego nastrojenia, lepszego zestrojenia ze wszystkim na około. I oczywiście chęć na więcej.
Jako improwizacja tango wymaga ogromnego wyciszenia i gotowości na to, żeby na chwilę nie być samemu - żeby podążać i prowadzić, żeby zgrać się we wspólnym rytmie. Prawdziwe tango dzieje się w środku, w człowieku i między ludźmi. Bardzo ciężko opisać tę wyjątkowość tanga, to trzeba raczej poczuć. Często wielu osobom tango argentyńskie myli się z tangiem towarzyskim - oczekują gwałtownych zwrotów, szerokich wymachów i róży w zębach - takich uczuć na pokaz. A w tangu inne jest właśnie to, że poza sceną nie ma miejsca na pokaz - uczucia trzeba mieć odwagę przeżyć, wytańczyć. Nie do lustra, nie do publiczności tylko do drugiego człowieka, w bliskim objęciu, bez maski.

PFL: Tango to taniec pełen emocji, głębokich uczuć, skrajnych namiętności. Czy to metafora prawdziwej miłości, czy tylko wstęp do niej?

B.M.G.: Wszystko zależy od tego czym chcemy, żeby nasze tango było i... z kim tańczymy oraz kim jesteśmy. Tango jest przede wszystkim metaforą życia, więc nasz taniec będzie taki, na jaki jesteśmy gotowi. Ważne jest to, że możemy próbować krok po kroku otwierać się na większą uczciwość w tańcu, na lepszy kontakt z własnymi emocjami, zbierać odwagę na ekspresję emocji, które na co dzień tłamsimy. To, co ważne w tangu to to, że utwór trwa trzy minuty, a tanda (zwyczajowy set 4 utworów, który tańczymy z jedną osobą) 12, po których można po prostu powiedzieć dziękuję i rozejść się do swoich stolików. A potem spróbować znów.
W tangu przydarzają się różne formy relacji - piękne, intensywnie przetańczone tanga, które takimi właśnie pozostają, romanse i trwałe związki. Nie traktowałabym tanga jako wstępu do konkretnej relacji, ani nie oczekiwałabym jej. Raczej skupiłabym się na odszukiwaniu kontaktu z własnymi emocjami i ich ekspresją, na uczciwości w relacji. To samo w sobie jest zwykle początkiem pięknej przygody, często zwieńczonej zaskakującym spotkaniem.

PFL: Tango to taniec o korzeniach pozaeuropejskich. Jak wpisuje się w naszą polską kulturę i mentalność?

B.M.G.: Tango doskonale wpisuje się w słowiańską duszę. Jak śpiewało kiedyś stare Dobre Małżeństwo (?) "Tango to smutna myśl, którą się tańczy" i coś w tym jest. Te myśli oczywiście nie zawsze muszą być smutne - są też tanga figlarne, wesołe, płomienne i liryczne. Chodzi raczej o to, że aby tańczyć tango, trzeba mieć coś do "wytańczenia", trzeba mieć pewien bagaż doświadczeń, specyficzny rodzaj dojrzałości w sobie, który sprawia, że wolimy razem płynąć w tangu, niż wyskakać się i wypocić w szalonej salsie. Sądzę, że Polacy wiele tego właśnie w sobie mają - zwłaszcza, kiedy minie już magiczna 30-tka.

PFL: Ważniejsze są więc nasze emocje od efektownych figur?

B.M.G.: W tangu chodzi właśnie o treść, znacznie mniej o formę tańca. Nie skupiamy się na efektownych figurach (choć i te się pojawiają) ani na tym, że podniesiemy sobie nastrój i oderwiemy się od rzeczywistości skacząc wesoło do utraty tchu. Cała magia polega na tym, że w ruchu, z drugą osobą, wytańczamy to, co nam w duszy gra. To naprawdę niepowtarzalne uczucie.

PFL: Obserwujemy renesans tanga w Europie Zachodniej, Ameryce, Polsce. Czyżby to jakaś odpowiedź na kryzys damsko - męskich relacji? Coś nam jednak po drodze umknęło?

B.M.G.: Sądzę, że atrakcyjność tanga po części wynika właśnie z tego, że role w nim są tak jednoznacznie scharakteryzowane. Mężczyźni są bardzo męscy, kobiety bardzo kobiece. W dobie unisexu i sportowego luzu trochę brakuje nam kobiet w połyskujących sukienkach, bluzkach bez pleców, długich rękawiczkach. Brakuje też eleganckich, szarmanckich, pachnących mężczyzn, jednak nie w stylu metroseksualnym. W tango kobiecość i męskość są jakby "podrasowane", jednak na szczęście omijają granice kiczu (nie mówię tu o tango scenicznym, które jednak w tym kierunku często zmierza). Nie bez znaczenia pozostaje też fakt, że wiele z nas obecnie nie ma kompetencji do budowania związku. Hołdujemy nierealistycznym oczekiwaniom lansowanym w kolorowych pismach, czekamy na księcia z bajki, a tak naprawdę boimy się bliskości i możliwego zranienia. W tango możemy przez chwilę być blisko - przytuleni, uważni na siebie, razem w interakcji - bez zobowiązań i ryzyka. Tak, myślę, że tango jest też po części odpowiedzią na naszą samotność i marzenia o takim właśnie rodzaju kobiet i mężczyzn.

PFL: W tangu mężczyzna dominuje, kobieta pozwala się prowadzić. Tęsknimy - mimo równouprawnienia - do naszych płciowych ról?

B.M.G.: Myślę, że jesteśmy w momencie przełomowym. Troszkę już nam dobrze z tym równouprawnieniem, ale gdzieś zapodziały nam się te różnice, te smaczki... To tak, jak byśmy się trochę zagalopowali, ale też nie do końca chcieli wracać skąd przyszliśmy. Dla mnie jest to trochę jak poszukiwanie złotego środka. Relacji równej w trosce, cieple, wolności ekspresji, ale bez unifikacji. I to jest właśnie to, co oferuje nam współczesne tango. Nie zapominajmy, że tango jest tańcem żywym, ciągle się rozwija, a niektóre z jego najmłodszych gwiazd mają po dwadzieścia lat... Te osoby wprowadzają nowe rozumienie ról, także tych tanecznych. Obecnie mężczyzna w tangu owszem - prowadzi, ale również na swój sposób podąża, jest uważny na partnerkę, otwarty na sygnały od niej płynące. Nie dąży za wszelką cenę do realizacji własnej wizji z nią u boku, tylko w każdej chwili też korzysta z sygnałów płynących od niej. Nie jest to pełne równouprawnienie w rozumieniu unisexu, ale nie jest to też relacja dominacji czy podporządkowania.

PFL: Kobiety nie boją się powrotu macho? Tak długo walczyły, żeby mieć coś do powiedzenia...

B.M.G.: Umowność tanga jest zbyt duża, żeby groziła powrotem macho. Tym bardziej, że młodzi tancerze z typem macho mają niewiele wspólnego. Co innego zresztą tolerować kolegę machistę przez 12 minut tańca, kiedy nie mówi, a co innego umówić się z nim na kawę. Chociaż różne są potrzeby w doborze partnerów. Na pewno jednak nie rozlewałabym relacji tanecznych tak bezpośrednio na codzienne życie.

PFL: Uczy Pani tanga opartego o spontaniczną improwizację, pozbawionego schematów, szablonowych kroczków. To chyba jednak wcale nie jest łatwiejsze, wielu z nas lubi jednoznaczne instrukcje...

B.M.G.: Z początku to może się nawet wydawać trudniejsze. Na pewno wymaga więcej ćwiczeń nad świadomością siebie, swojego ciała, siebie w relacji... Ale właśnie dzięki takim ćwiczeniom i temu, co dzięki nim w sobie odkrywamy możemy tańczyć całą duszą. Możemy być nie ograniczeni krokami, znanymi partnerami/ partnerkami, układami, znaną muzyka... No i to są bardzo ciekawe ćwiczenia - cały proces nauki nabiera nieco innego wymiaru.

PFL: W nauce tanga koncentruje się Pani na świadomości ciała i odblokowaniu emocji. Mamy z tym problemy, jesteśmy mało otwarci?

B.M.G.: Jesteśmy przede wszystkim mało świadomi. Czasem chcielibyśmy być bardziej otwarci, ale nie wiemy jak. Nie mamy takiego kontaktu z ciałem, jaki dobrze by było żebyśmy mieli - często nie czujemy subtelnych sygnałów z niego płynących, ignorujemy ważne informacje, wstydzimy się poruszyć w sposób "nieuczesany". A bez tego... jak otworzyć się na drugą osobę, skoro sami sobie nie dajemy prawa do spontanicznego ruchu? Ale to też jest troszkę wina naszych uwarunkowań kulturowych.

PFL: W tangu to on prowadzi, a ona mu ulega. Odnajdują w tańcu wspólną harmonię. Jest szansa, aby osiągnąć podobną harmonię w życiu?

B.M.G.: Jest szansa!!! I tango potrafi pokazać do tego drogę. Co więcej - ona nie ulega. Oboje współtworzą ten taniec, i w tym też jest harmonia. Chodzi właśnie o harmonię, a nie o uleganie.

PFL: Prowadzi Pani terapię tangiem. Do kogo jest ona skierowana i co osiąga się dzięki niej?

B.M.G.: Muszę tu zaznaczyć, że są to zajęcia terapeutyczne w sensie procesu nastawionego na zmianę, nie w sensie podążania za wskazaniami konkretnej szkoły terapeutycznej - takiej terapii nie prowadzę. Zajęcia dedykowane są parom i "singlom" - tym wszystkim, którzy chcą zrozumieć swoje zachowania w związkach (w efekcie swoją sytuację), popracować nad komunikacją w parze, zacząć przyciągać innych partnerów, przestać powielać wzorce, etc. Można pracować na zajęciach prywatnych lub grupowych. Zwykle osiąga się lepszy wgląd w swoje funkcjonowanie w świecie relacji- w oczekiwania, lęki, potrzeby, reakcje na partnerów/partnerki - również te nie do końca uświadomione. Podobne efekty uzyskują pary, którym dzięki tym zajęciom łatwiej jest się porozumieć. Uczą się nowych wzorców komunikacji, opartych na wzajemnym szacunku. Tango pokazuje też wiele z gier, w które nieświadomie gramy i pozwala nad nimi pracować w bezpieczny, nieinwazyjny sposób. Prowadzę także zajęcia wyłącznie dla kobiet i wyłącznie dla mężczyzn - również w grupach i prywatnie - o naszej relacji z samym sobą. Nasze ciało mówi nam o nas bardzo wiele. Często te zajęcia okazują się pretekstem do pracy nad sobą w relacjach, do zmiany postaw życiowych, czasem są mocną trampoliną do terapii werbalnej w jednym z wiodących ujęć (kiedy dzięki pracy nad sobą okazuje się, że dojrzeliśmy do podjęcia decyzji o terapii).

PFL: Mieszkała Pani w Buenos Aires. Czy współczesne obyczaje damsko - męskie w Argentynie mają swoje korzenie w tangu?

B.M.G.: Oj, nie, to chyba raczej tango ma swoje korzenie w obyczajach damsko-męskich Argentyńczyków! Jeśli chodzi o obyczaje to ten region Ameryki Łacińskiej nie potrzebuje pretekstów - jego mieszkańcy są ludźmi raczej otwartymi na cielesność (mówiąc bardzo ogólnie). Tango jest po prostu tak intymne, jak cała damsko-męska kultura Argentyny. Jest też dumne - dwoje ludzi jest razem, ale każde z nich jednocześnie stanowi o sobie. Tańczą razem, bo chcą być razem, ale nikt nikogo do niczego nie zmusza i obydwoje cieszą się ze spotkania.