Najbardziej romantyczna i najbardziej niebezpieczna forma muzyki
jaka kiedykolwiek inspirowa艂a ludzkie cia艂a do przylegania do siebie.
Do艣wiadczanie wzruszenia i dreszczu rozkoszy.
Fred Dellar (Mojo)
jaka kiedykolwiek inspirowa艂a ludzkie cia艂a do przylegania do siebie.
Do艣wiadczanie wzruszenia i dreszczu rozkoszy.
Fred Dellar (Mojo)
Wyst臋pne pocz膮tki
Tango to taniec wyst臋pny, w kt贸rym buzuj膮 uczucia o niezwyk艂ej temperaturze; budz膮cy zmys艂y teatr dwojga aktor贸w, wok贸艂 kt贸rego naros艂a niezwyk艂a legenda. Na pewno przyczyni艂 si臋 do jej powstania londy艅ski dziennik The Times kt贸ry w 1913 roku oceni艂 tango jako w najwy偶szym stopniu nieprzyzwoite. Opinie dziennika popar艂 sam papie偶 Pius X a cesarz niemiecki zabroni艂 je ta艅czy膰 swoim go艣ciom. By膰 mo偶e aura zakazanego owocu przyczyni艂a si臋 do wielkiej jego popularno艣ci. Zreszt膮 ju偶 nast臋pny papie偶 Pius XI wyda艂 tangu pozytywna ocen臋 - przekona艂 go wirtuozerski pokaz ta艅ca wielkiego tancerza Casimira Ain, kt贸ry - aby ratowa膰 opini臋 tanga - przyjecha艂 specjalnie do Watykanu. S膮 tacy, kt贸rzy definiuj膮 tango jako "pionowy wyraz poziomych pragnie艅". Specjali艣ci m贸wi膮 jednak, 偶e bli偶szy prawdy jest ju偶 napis na 艣cianie Narodowej Akademii Tanga w Buenos Aires: "smutne my艣li, kt贸re mo偶esz wyta艅czy膰". Jednak do dzi艣 - kiedy my艣limy "tango" - my艣limy: mi艂o艣膰, romans, cho膰 wed艂ug klasycznej definicji tanga powinni艣my do艂膮czy膰 do tej wyliczanki r贸wnie偶 nienawi艣膰.
Tango na ekranie
O tym nasyceniu prostego ta艅ca rozmaitymi uczuciami przypomina cho膰by wykorzystanie tanga w filmie. O ile w niezapomnianej scenie z "Zapachu kobiety" Al Pacino, jako ociemnia艂y oficer, ta艅czy艂 je spos贸b uwodzicielski, to w "Tangu" Saury czy "Ostatnim tangu w Pary偶u" taniec by艂 spektaklem wyra偶aj膮cym r贸wnie偶 nienawi艣膰. Filmowcy dostrzegli fenomen wyrazistego ta艅ca ju偶 dawno, jednak przyjmuje si臋, 偶e najs艂ynniejsze tango wykona艂 sam Rudolf Valentino w filmie "Czterech Je藕d藕c贸w Apokalipsy" - kobiety masowo mdla艂y w kinach. Od czas贸w Valentino widzieli艣my ju偶 tango w dw贸ch filmach Baza Luhrmana, w "Li艣cie Schindlera" czy cho膰by w wykonaniu Brangeliny (czyli Bradda Pitta i Angeliny Jolie) w filmie "Pan i pani Smith". Jednak paradoksalnie korzeni tanga najlepiej dotyka film "Happy Together" hongkongczyka Wong Kar Waia, w kt贸rym tango ta艅czy dw贸ch m臋偶czyzn. Mimo i偶 wi臋kszo艣膰 historyk贸w twierdzi, 偶e tango wykrad艂o si臋 z sypialni, lub - jak chce Borges - z domu publicznego, to jednak pierwotnie by艂o ta艅czone przez dw贸ch m臋偶czyzn. Najcz臋艣ciej powtarzana teoria widzi w tangu syntez臋 element贸w z wielu 藕r贸de艂, takich jak cadombe, grane na b臋bnach przez niewolnik贸w sprowadzonych z Afryki, czy milonga - ludowa muzyki z pampas贸w, kt贸ra zawiera艂a zar贸wno elementy muzyki Indian, jak i kolonialist贸w hiszpa艅skich. Wiadomo, 偶e tango na pewno powsta艂o na przedmie艣ciach, w biednych dzielnicach, w barach i przybytkach rozpusty. Filip 艁obodzi艅ski, znawca kultury latynoameryka艅skiej, m贸wi o tangu (w kontek艣cie muzycznym i kulturowym), 偶e jako muzyka miejskiej biedoty bardzo przypomina muzyk臋 rap lat 90-tych. Styl ta艅ca, kt贸ry powsta艂 oko艂o 1900 r. w Montevideo i Buenos Aires, dzi艣 nosi nazw臋 tanga argenty艅skiego i to w艂a艣nie ono trafi艂o do ch艂on膮cego wszelkie nowinki Nowego Jorku i Pary偶a. Najwi臋ksze tryumfy tango 艣wi臋ci艂o w stolicy Francji- Francuzi ujednolicili kroki i stworzyli tango paryskie. Jednak fenomenem na skal臋 艣wiatow膮 jest chyba tango fi艅skie - bo to zimni na poz贸r Finowie rozkochali si臋 w tangu najwierniejsz膮 mi艂o艣ci膮.
Tango po polsku
Polacy r贸wnie偶 maj膮 sw贸j wk艂ad w histori臋 ognistego ta艅ca. Przede wszystkim w postaci Jerzego Petersburskiego - autora takich przeboj贸w jak "Tango Milonga" (popularnego na ca艂ym 艣wiecie jako "Oh, Donna Clara") i "Ta ostatnia niedziela" - kt贸re nuci si臋 na ca艂ym 艣wiecie. Paradoksalnie, tango w Krakowie naj艂atwiej teraz zobaczy膰 w teatrze. J贸zef Opalski przygotowa艂 bowiem w Teatrze S艂owackiego inscenizacj臋 sztuki Anny Burzy艅skiej "Tango Piazzola". Re偶ysera i dramatopisark臋 (wyk艂adowczyni臋 polonistyki UJ) po艂膮czy艂a fascynacja tw贸rczo艣ci膮 Astora Piazzoli, jednego z najwa偶niejszych tw贸rc贸w tang.
Astor Piazzola
Piazzola urodzi艂 si臋 w Argentynie a wychowa艂 w Nowym Jorku, gdzie zdobywa艂 wiedz臋 na temat muzyki klasycznej i jazzu, i to gruntowne wykszta艂cenie wyra藕nie s艂ycha膰 w jego kompozycjach. Z Nowego Yorku powr贸ci艂 do Argentyny, aby gra膰 w zespole Anibala Trioilo i studiowa膰 u znanego argenty艅skiego kompozytora Alberto Ginastery, kt贸remu przedstawi艂 go mieszkaj膮cy w贸wczas w Buenos Aires Artur Rubinstein. Piazzola - wiecznie marz膮cy o udoskonaleniu swoich kompozytorskich umiej臋tno艣ci, wybra艂 si臋 w ko艅cu do Pary偶a do Nadii Boulanger - francuskiej kompozytorki i dyrygentki - ukrywaj膮c jednak przed ni膮 ze wstydem fakt, 偶e 偶yje z grania tanga. Jeszcze bardziej wstydzi艂 si臋 przyzna膰 do gry na bandeonie. Jak wspomina艂: "Jednak ona chcia艂a jak najwi臋cej dowiedzie膰 si臋 o moich tangach, uj臋艂a moje obie d艂onie i powiedzia艂a: "To jest Astor Piazzola. Nigdy tego nie rzucaj". Po powrocie z Pary偶a Piazzola za艂o偶y艂 QUINTETTO NUEVO - zesp贸艂, kt贸ry otworzy艂 nowy rozdzia艂 w historii tanga 艂膮cz膮c swobodnie tradycj臋 z nowoczesnymi technikami kompozytorskimi i wykorzystuj膮c pomys艂y takich wybitnych kompozytor贸w jak Maurice Ravel, Olivier Messiaen, Arnold Sch枚nberg, B茅la Bart贸k i Igor Strawi艅ski. Nie da si臋 ukry膰, 偶e tym samym Piazzola narazi艂 si臋 tradycjonalistom. Wsp贸艂cze艣ni ceni膮 go g艂贸wnie za to, 偶e wzbogaci艂 j臋zyk tanga, zachowuj膮c jego niepowtarzalna atmosfer臋 - tanga Astora Piazzoli jak ma艂o kt贸re opowiadaj膮 o nami臋tno艣ci i melancholii, a jednocze艣nie przenosz膮 nas daleko za morze, tam, gdzie tango ta艅czy si臋 w zadymionych knajpkach, koniecznie w od艣wi臋tnym stroju.
Tango Piazzola w S艂owackim
W spektaklu granym w Teatrze S艂owackiego, dzi臋ki sile pragnie艅 m艂odej dziewczyny z baru "Marzenie", przenosimy si臋 do takiej ma艂ej knajpki w Buenos Aires, typowego miejsca, do kt贸rego przychodzi si臋 po to, by zata艅czy膰. To tam rozpoczyna si臋 korow贸d mi艂osnych perypetii bohater贸w. Jak w klasycznym tangu spotkaj膮 si臋: blisko艣膰 i samotno艣膰, czu艂o艣膰 i zdrada, mi艂o艣膰 i 艣mier膰. Aktorzy ta艅cem oddaj膮 nami臋tno艣膰 a 艣piewem uczucia, a dodatkowo mo偶emy wys艂ucha膰 muzyki na 偶ywo w wykonaniu 艣wietnego kwintetu Tango Bridge. Na dwie godziny dostojny Teatr S艂owackiego zamienia si臋 w knajpk臋, w kt贸rej si臋 ta艅czy i gra tango. Niecodzienny to widok...
Agnieszka Kozak, Miasto Kobiet nr 2/2007
fot. Tango Piazzola w Teatrze im. J. S艂owackiego w Krakowie, fot. Tomasz 呕urek
